door Auke HIelkema
De onderstaande tips zijn gebaseerd op jarenlange ervaring met zowel het op eigen gelegenheid opruimen van zwerfvuil als met het meewerken aan en (co-)organiseren van grotere schoonmaakacties. Deze tips zijn belangrijk en/of nuttig als je meedoet aan georganiseerde schoonmaakacties, maar ze kunnen je ook helpen als je op eigen gelegenheid ergens zwerfvuil gaat verwijderen.
Gezondheid en veiligheid
- Meld je af bij de organisatoren als je je niet helemaal gezond voelt. Als je ziek bent kun je minder goed helpen, je kan je toestand verergeren door te werken in de zon of de regen, en je kan misschien zelfs anderen besmetten met wat je hebt. Er gaat helaas nog vaker zwerfvuil opgeruimd moeten worden, dus je krijgt nog meer kansen om mee te helpen.
- Draag stevige schoenen of laarzen, een lange broek en een T-shirt. Denk eraan dat ze vies kunnen worden.
- Werk vooral bij georganiseerde acties niet met blote borst en/of blote buik en/of okselmouwtjes en/of afgezakte broek. Het staat niet professioneel, het leidt af en het kan zelfs gevaarlijk zijn.
- Draag bij voorkeur goed passende werkhandschoenen.
- Het dragen van loshangende kettingen en armbanden wordt afgeraden om beschadiging of verlies te voorkomen.
- Om goed met andere vrijwilligers te kunnen communiceren en verkeer aan te horen komen, wordt het afgeraden om muziek af te spelen, of dat nu met of zonder oordopjes is.
- Gebruik antizonnebrandcrème bij zonnig weer, en denk aan regenkleding bij minder goede weersvoorspellingen.
- Zorg voor voldoende drinkwater! Ga, als je vermoeid raakt of het erg warm krijgt, in de schaduw zitten en drink wat water.
- Drink kort voor of tijdens opruimactiviteiten geen bier of andere alcoholische dranken en gebruik geen andere drugs. Ze tasten je waarnemingsvermogen aan, beïnvloeden je gedrag naar andere vrijwilligers en voorbijgangers en kunnen vooral bij zonnig weer acute gezondheidsklachten veroorzaken.
- Denk vooral bij het opruimen van bosgebieden en plekken met hoog gras aan het eventuele gebruik van middelen om muskieten (maskita), steekvliegen (kawfrei) en grasluizen (patataloso) af te weren. Controleer aan het einde van de dag op teken (kupari).
- Let er bij het opruimen van groter afval op dat er geen gifslang in of onder schuilt.
- Waarschuw de organisatoren en in je nabijheid werkende vrijwilligers als je een bijen- of wespennest of een gifslang ontdekt. Probeer ze niet zelf te verwijderen of dood te maken, want dat kan juist voor grotere problemen zorgen. Blijf gewoon op een veilige afstand en laat het oplossen van het probleem aan de organisatoren over.
- Mocht je je per ongeluk verwonden, ontsmet het wondje dan met jodium of alcohol en plak er een pleister op. Een wondje dat niet is schoongemaakt heeft een veel grotere kans om te gaan ontsteken. Zorg daarom altijd dat er een EHBO-kit in de buurt is. Waarschuw de organisators en zoek professionele hulp in geval van een meer serieuze verwonding.
- Vrijwilligers jonger dan 18 jaar vallen onder de verantwoordelijkheid van hun ouders/begeleiders.
- Als je gereedschap van huis meeneemt, zorg er dan voor dat alles gemerkt is met je eigen naam. Dat voorkomt eventuele misverstanden en helpt bij het identificeren van verloren voorwerpen.
Wat en hoe op te ruimen
- In bijna alle gevallen werkt het sneller en makkelijker als elke persoon een eigen vuilniszak gebruikt.
- Neem altijd minstens één extra vuilniszak mee vanaf het verzamelpunt. Op die manier hoef je niet elke keer helemaal terug te lopen als je vuilniszak vol is. Bovendien loop je meer in evenwicht als je bij het teruglopen in elke hand een volle zak hebt.
- Het oprapen van afval gaat veel sneller en makkelijker met de hand dan met een vuilgrijper, tenzij het afval in een goot of ver in de struiken ligt of als je ernstige rugklachten hebt.
- Het gebruik van bladharken is vooral nuttig op plekken zonder of met lage begroeiing waar veel zwerfvuil op een kleine oppervlakte ligt. Op andere plekken kost het gebruik van een hark vooral extra tijd.
- Bladeren en takken zijn geen zwerfvuil en worden niet meegenomen bij acties tegen zwerfvuil.
- Zwerfvuil dat aanwezig is tijdens maaiwerkzaamheden geeft extra werk en risico achteraf, doordat plastic en papier in kleine stukjes worden gescheurd, glas kan versplinteren en drankblikjes kapotgeslagen worden en scherpe randen krijgen. Ruim dus eerst zoveel mogelijk zwerfvuil op, vraag de persoon die maait om achtergebleven vuil niet te maaien maar aan de kant te gooien, en ruim na het maaien het resterende zwerfvuil op. Probeer te voorkomen dat zwerfvuil en gras/wied op één hoop geharkt worden.
- Hoewel het goed is om afval te recyclen, is zwerfvuil over het algemeen niet goed recyclebaar; de kwaliteit van plastic verslechtert snel onder de invloed van zonlicht, en er kleeft vaak te veel zand en modder aan rondzwervende flessen, blikjes en zakken. De moeite van het scheiden en schoonmaken weegt daardoor niet op tegen de milieuwinst van het recycleproces. Behalve in bijzondere gevallen kan al het zwerfvuil dus door elkaar in vuilniszakken gedaan worden.
- Giet oude flessen en blikjes met water of ander drinken leeg om het gewicht te verminderen, en knijp ze indien mogelijk plat om het volume te verminderen. Flessen, blikken en potten met olie, verf of andere chemische of onbekende inhoud worden niet leeggegoten.
- Klein zwerfvuil is ook zwerfvuil. Bij schoonmaakacties gaat het er niet om alleen de grote, opvallende rommel als plastic flessen en lege portiebakjes op te ruimen. Ook sigarettenpeuken, snoeppapiertjes, glasscherven en andere kleine stukjes rommel moeten verwijderd worden.
- Doe glasscherven, oude spijkers en andere scherpe voorwerpen in een blikje of halve plastic fles of iets dergelijks, en prop dat blikje of fles daarna dicht met bijvoorbeeld een oude plastic zak voordat het in de vuilniszak gaat. Op die manier kunnen het glas en de spijkers de vuilniszak niet meer doorboren en is er ook minder kans dat iemand zich bezeert tijdens het oppakken van de vuilniszak.
- Afval dat te groot is om in een vuilniszak te stoppen wordt los naast de vuilniszakken gezet om afgevoerd te worden.
- Vuilniszakken zijn zelf ook van plastic gemaakt. Maak ze daarom goed vol, zodat er minder van nodig zijn. Alleen als ze anders te zwaar worden hoeven ze niet helemaal gevuld te worden.
- Verdeel het gebied dat je samen met anderen op gaat ruimen in stukken, en doe elk een ander deel. Op die manier heb je minder kans dat je elkaar voor de voeten loopt of een stuk overslaat.
- Wanneer je zwerfvuil opruimt, loop dan rustig en kijk goed om je heen. Je zal dan veel meer vinden dan wanneer je sneller loopt.
- Als je over een pad loopt en al het afval dat je ziet opraapt, dan zul je vrijwel altijd merken dat je nog flink wat meer afval vindt wanneer je datzelfde pad in de andere richting terugloopt. Het is daarom goed om een pad altijd in beide richtingen te lopen tijdens een opruimactie. Als een andere persoon het pad daarna nogmaals loopt zal deze trouwens ook nog afval vinden.
- Samen met iemand anders zwerfvuil opruimen is gezelliger, maar het leidt ook makkelijk af waardoor je afval over het hoofd ziet. Als je toch samen loopt, kies dan elk een andere kant van het pad (of waar je dan ook loopt) om op te ruimen. Op die manier vind je meer dan wanneer je allebei aan beide kanten van het pad kijkt.
- Til je vuilniszak op, in plaats van hem over de grond of door de vegetatie te slepen, om te voorkomen dat hij scheurt en het afval er weer uit valt.
- Als je samen met iemand anders opruimt en nog een lege reservezak bij je hebt, voeg dan de inhoud van de twee in gebruik zijnde zakken samen zodra ze allebei halfvol zijn, knoop of bind de volle zak dicht, en laat hem staan totdat je hem later komt ophalen. Op die manier kun je allebei weer verder werken met een veel lichtere vuilniszak en raak je minder snel vermoeid.
Voorkomen van nieuw zwerfvuil
- Zorg dat je zelf geen nieuw zwerfvuil creëert, zoals sigarettenpeukjes en lege verpakkingsmiddelen van je lunch.
- Neem de tijd om voorbijgangers uit te leggen wat je doet en waarom je het doet. Het oplossen van het zwerfvuilprobleem kan het beste gedaan worden door mensen ervan te overtuigen om netjes met hun afval en het milieu om te gaan.Volle zakken moeten altijd goed dichtgeknoopt of -gebonden worden, om te voorkomen dat er weer vuil uitwaait tijdens het transport.
- Laat de gevulde vuilniszakken en het verzamelde grofvuil aan het einde van een opruimactie niet onbeheerd achter. Wacht tot het opgehaald wordt, neem het mee, of vraag sympathiserende omwonenden of het vuil bij hen in een vuilnisstaander of op het erf geplaatst mag worden in afwachting van de vuilniswagen. Dat voorkomt dat honden of zwervers de zakken openscheuren of dat onverlaten ze in een goot gooien.
